Cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết 198 của Quốc hội

Sáng ngày 17 tháng 5 năm 2025, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Chính sách chấm dứt thu lệ phí môn bài từ ngày 01/01/2026 và miễn phí, lệ phí trong quá trình sắp xếp lại bộ máy nhà nước

Một trong những điểm mới mang tính đột phá trong định hướng chính sách phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết số 198/2024/QH15 của Quốc hội là chủ trương chấm dứt việc thu lệ phí môn bài đối với doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2026. Đây là một chính sách tài chính quan trọng nhằm giảm chi phí đầu vào cho khu vực kinh tế tư nhân, khuyến khích thành lập doanh nghiệp mới, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các cơ sở kinh doanh nhỏ và siêu nhỏ hoạt động ổn định trong giai đoạn đầu.

Lệ phí môn bài vốn được xem là một khoản thu định kỳ hàng năm đối với người nộp thuế, không phụ thuộc vào doanh thu hay mức độ hoạt động sản xuất – kinh doanh. Việc chấm dứt thu loại lệ phí này thể hiện tư duy cải cách mạnh mẽ, tạo môi trường đầu tư – kinh doanh cởi mở, khuyến khích sự tham gia của các thành phần kinh tế ngoài nhà nước vào quá trình phát triển kinh tế – xã hội đất nước.

Bên cạnh đó, để hỗ trợ quá trình sắp xếp, tổ chức lại bộ máy nhà nước, đặc biệt là việc thực hiện các nghị quyết về cải cách tổ chức bộ máy hành chính, chính phủ sẽ miễn toàn bộ phí và lệ phí liên quan đến việc cấp lại, cấp đổi giấy tờ pháp lý cho các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp bị ảnh hưởng trong quá trình chuyển đổi này. Cụ thể, các loại giấy tờ như: giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép con, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy tờ nhân thân… nếu cần phải cấp lại hoặc điều chỉnh do thay đổi địa giới hành chính, tên cơ quan có thẩm quyền, hoặc thông tin liên quan đến bộ máy tổ chức, sẽ được miễn toàn bộ chi phí hành chính.

Chính sách này không chỉ giảm gánh nặng tài chính và thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, mà còn thể hiện tinh thần cải cách đồng bộ, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, hướng tới nền hành chính hiện đại, hiệu quả, minh bạch.

Chấm dứt phương pháp khoán thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh từ ngày 01/01/2026

Theo tinh thần cải cách quản lý thuế và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, Nghị quyết số 198/2024/QH15 của Quốc hội đã xác định rõ chủ trương bãi bỏ phương pháp khoán thuế đối với hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2026. Điều này đồng nghĩa với việc, từ thời điểm này, toàn bộ hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ thực hiện nghĩa vụ thuế theo đúng quy định của pháp luật về quản lý thuế hiện hành, thay vì áp dụng hình thức ấn định khoán thu như trước đây.

Phương pháp khoán thuế được áp dụng lâu nay chủ yếu đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ, dựa trên việc cơ quan thuế ấn định mức thuế phải nộp hàng tháng hoặc hàng quý, căn cứ theo quy mô, ngành nghề và doanh thu ước tính. Tuy nhiên, phương pháp này đã bộc lộ nhiều hạn chế trong quá trình thực hiện, như: thiếu minh bạch, dễ phát sinh tiêu cực, không phản ánh đúng thực tế kinh doanh, gây khó khăn trong công tác quản lý thuế cũng như tiềm ẩn nguy cơ thất thu ngân sách nhà nước.

Việc chuyển đổi sang cơ chế quản lý thuế theo phương pháp kê khai và nộp thuế dựa trên dữ liệu thực tế, phù hợp với Luật Quản lý thuế, không chỉ đảm bảo tính công bằng, bình đẳng giữa các đối tượng nộp thuế, mà còn tạo điều kiện thúc đẩy chuyển đổi hộ kinh doanh lên doanh nghiệp, khuyến khích việc minh bạch hóa hoạt động kinh doanh, từng bước xây dựng hệ thống dữ liệu thuế đồng bộ và hiện đại.

Chính sách này cũng đặt ra yêu cầu đối với cơ quan thuế trong việc chuẩn hóa hạ tầng công nghệ thông tin, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo, đặc biệt là đối với các hộ kinh doanh nhỏ, giúp họ tiếp cận và thích ứng với phương thức quản lý mới một cách thuận lợi, tránh gây xáo trộn lớn hoặc tạo gánh nặng hành chính.

Như vậy, từ năm 2026, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ kê khai, nộp thuế và quản lý hóa đơn, chứng từ theo quy định chung, tương tự như các loại hình doanh nghiệp khác. Đây là một bước đi quan trọng hướng tới mục tiêu bình đẳng về nghĩa vụ thuế, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phát triển khu vực kinh tế tư nhân theo hướng chính quy, bài bản và minh bạch hơn.

Cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết 198 của Quốc hội

3. Chính sách ưu đãi thuế nhằm thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo

Một điểm nhấn quan trọng trong định hướng chính sách phát triển khu vực kinh tế tư nhân theo Nghị quyết số 198/2024/QH15 là việc áp dụng các ưu đãi thuế thu nhập đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) cũng như doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, nhằm giảm gánh nặng tài chính trong giai đoạn đầu hoạt động, từ đó khuyến khích đầu tư, sản xuất kinh doanh, đổi mới sáng tạo và mở rộng quy mô thị trường.

Cụ thể, doanh nghiệp nhỏ và vừa được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong thời hạn ba (03) năm liên tiếp, kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu. Đây là chính sách có ý nghĩa thiết thực, tạo điều kiện để các doanh nghiệp mới thành lập có thêm nguồn lực tái đầu tư, ổn định hoạt động sản xuất – kinh doanh, nâng cao khả năng cạnh tranh và tồn tại trong bối cảnh thị trường còn nhiều thách thức.

Bên cạnh đó, nhằm khuyến khích hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, Nghị quyết cũng đưa ra các ưu đãi vượt trội dành riêng cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, cụ thể:

Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong thời gian hai (02) năm đầu hoạt động;
Giảm 50% số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong bốn (04) năm tiếp theo, đối với thu nhập phát sinh từ hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Chính sách này không chỉ giúp doanh nghiệp khởi nghiệp có thêm nguồn lực tài chính để tái đầu tư và mở rộng mô hình kinh doanh, mà còn thể hiện sự đồng hành của Nhà nước trong việc thúc đẩy đổi mới công nghệ, phát triển sản phẩm mới, dịch vụ mới có giá trị gia tăng cao, qua đó góp phần nâng cao năng suất và chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế.

Đặc biệt, để huy động nguồn lực xã hội và khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo, Nghị quyết cũng quy định miễn thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các khoản thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp, quyền góp vốn, quyền mua cổ phần hoặc quyền mua phần vốn góp vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Đây là một cơ chế ưu đãi mang tính chất đòn bẩy, nhằm thu hút vốn đầu tư mạo hiểm, khuyến khích các nhà đầu tư cá nhân, tổ chức tài chính và quỹ đầu tư tham gia vào các dự án khởi nghiệp có tiềm năng. Đồng thời, chính sách này cũng góp phần hình thành thị trường vốn phi truyền thống cho khu vực khởi nghiệp sáng tạo – một mắt xích còn thiếu trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Tổng thể, các chính sách ưu đãi thuế nêu trên không chỉ góp phần tháo gỡ rào cản tài chính cho doanh nghiệp tư nhân, mà còn khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc tạo lập môi trường đầu tư – kinh doanh thuận lợi, công bằng, và hỗ trợ hiệu quả cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế.

4. Siết chặt kỷ luật thanh tra, kiểm tra để bảo vệ doanh nghiệp và thúc đẩy môi trường kinh doanh minh bạch

Trong nhiều năm qua, tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, trùng lặp, vượt mức cần thiết đã trở thành mối quan ngại lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh. Các hoạt động này, nếu không được kiểm soát chặt chẽ, dễ trở thành gánh nặng hành chính, gây gián đoạn sản xuất – kinh doanh, thậm chí còn tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tiêu cực, nhũng nhiễu.

Nhằm khắc phục thực trạng trên và tạo lập một môi trường đầu tư – kinh doanh minh bạch, hiệu quả, Nghị quyết số 198/2024/QH15 của Quốc hội đã quy định rõ: số lần thanh tra, kiểm tra đối với mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh (nếu có) không được vượt quá một (01) lần trong một năm. Đây là một nguyên tắc có tính ràng buộc nhằm bảo đảm tính hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người kinh doanh.

Quy định này không chỉ giúp giảm thiểu sự can thiệp hành chính không cần thiết vào hoạt động của khu vực kinh tế tư nhân, mà còn góp phần nâng cao trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc phối hợp, chia sẻ thông tin, phân công nhiệm vụ rõ ràng, tránh trùng lặp và chồng chéo về nội dung, thời điểm, đối tượng thanh tra, kiểm tra.

Đáng chú ý, Nghị quyết 198 cũng nhấn mạnh việc xử lý nghiêm minh đối với các hành vi lạm dụng hoặc lợi dụng hoạt động thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn, phiền hà hoặc trục lợi cá nhân đối với doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Đây là một bước đi thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc chấn chỉnh kỷ cương hành chính, nâng cao đạo đức công vụ và tạo lập niềm tin của khu vực tư nhân đối với cơ quan nhà nước.

Như vậy, song song với việc ban hành cơ chế hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế, và cải cách thủ tục hành chính, việc siết chặt kỷ luật thanh tra, kiểm tra là một biện pháp bảo vệ môi trường kinh doanh lành mạnh, giúp doanh nghiệp an tâm sản xuất – kinh doanh, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân trong dài hạn.

5. Hỗ trợ tài chính và tín dụng cho khu vực kinh tế tư nhân theo hướng xanh hóa và phát triển bền vững

Nhằm thúc đẩy sự phát triển toàn diện và bền vững của khu vực kinh tế tư nhân trong giai đoạn mới, đồng thời định hướng khu vực này tham gia sâu rộng vào quá trình chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn, Nghị quyết số 198/2024/QH15 của Quốc hội đã đề ra chính sách hỗ trợ tài chính, tín dụng có trọng tâm, trọng điểm đối với doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh.

Theo đó, các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ được Nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, dự án kinh tế tuần hoàn, hoặc dự án áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG). Đây là chính sách hỗ trợ tài chính mang tính chiến lược, không chỉ góp phần giảm chi phí vốn vay cho doanh nghiệp mà còn khuyến khích khu vực tư nhân chuyển dịch mô hình kinh doanh theo hướng phát triển bền vững, nâng cao trách nhiệm xã hội và quản trị rủi ro dài hạn.

Việc ưu tiên tín dụng cho các lĩnh vực “xanh” và thân thiện với môi trường không chỉ phù hợp với cam kết của Việt Nam trong các diễn đàn quốc tế về biến đổi khí hậu và phát triển bền vững (như COP26), mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh lâu dài cho doanh nghiệp trong xu thế hội nhập kinh tế toàn cầu, khi tiêu chuẩn ESG ngày càng trở thành điều kiện tiên quyết để tiếp cận chuỗi cung ứng quốc tế và dòng vốn đầu tư chất lượng cao.

Đồng thời, chính sách này cũng góp phần giải quyết những khó khăn thực tiễn mà doanh nghiệp tư nhân đang gặp phải trong tiếp cận vốn vay thương mại, đặc biệt là trong các ngành nghề mới, nhiều rủi ro, nhưng có tiềm năng phát triển lớn như năng lượng tái tạo, nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất xanh, hoặc khởi nghiệp đổi mới sáng tạo theo hướng tuần hoàn.

Việc Nhà nước đồng hành và chia sẻ rủi ro tài chính thông qua cơ chế hỗ trợ lãi suất thể hiện một tư duy chính sách chủ động, tạo sự kết nối chặt chẽ giữa mục tiêu phát triển kinh tế với mục tiêu bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng tăng trưởng, từ đó khẳng định vai trò của khu vực kinh tế tư nhân như một chủ thể trung tâm trong tiến trình phát triển bền vững của quốc gia.

Một trong những nội dung quan trọng thể hiện rõ tinh thần thượng tôn pháp luật và bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp trong Nghị quyết số 198/2024/QH15 là việc quy định nguyên tắc phân định rõ ràng trách nhiệm trong xử lý vi phạm và giải quyết các vụ việc phát sinh trong hoạt động kinh doanh. Mục tiêu của chính sách này là bảo đảm công bằng pháp lý, tránh tình trạng quy kết sai phạm, xử lý không nhất quán hoặc chồng chéo giữa các loại trách nhiệm pháp lý.

Cụ thể, Nghị quyết yêu cầu:

Phân định rõ giữa trách nhiệm của pháp nhân và trách nhiệm của cá nhân: Trong quá trình xem xét, xử lý vi phạm pháp luật, cần xác định rõ hành vi vi phạm thuộc trách nhiệm của tổ chức (pháp nhân) hay của cá nhân có liên quan. Tránh tình trạng “đánh đồng” trách nhiệm, gây bất lợi cho người lao động, người đại diện theo pháp luật, hoặc cổ đông không trực tiếp thực hiện hành vi vi phạm.
Phân biệt giữa trách nhiệm hình sự, hành chính và dân sự: Việc xử lý vi phạm phải dựa trên bản chất của hành vi và hậu quả pháp lý tương ứng. Tránh lạm dụng hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế, thương mại; đồng thời không để lọt hành vi vi phạm hình sự dưới danh nghĩa xử phạt hành chính. Nguyên tắc này đặc biệt quan trọng để tạo ra môi trường pháp lý ổn định, minh bạch, bảo vệ doanh nghiệp làm ăn chân chính, phòng ngừa rủi ro pháp lý không đáng có.
Phân định giữa trách nhiệm hành chính và trách nhiệm dân sự: Khi một hành vi vừa vi phạm hành chính, vừa gây thiệt hại dân sự, các cơ quan có thẩm quyền cần xác định rõ phần trách nhiệm tương ứng, xử lý đúng thẩm quyền, không chồng lấn, không kéo dài thời gian giải quyết, và bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện của các bên liên quan theo quy định của pháp luật.

Việc xác lập rõ các nguyên tắc này không chỉ mang lại niềm tin pháp lý cho cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư, mà còn tạo điều kiện để nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, tăng cường trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong hoạt động kiểm tra, thanh tra, điều tra và xét xử.

Đồng thời, đây cũng là một bước quan trọng trong việc thể chế hóa các nguyên tắc của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đảm bảo mọi hành vi vi phạm được xử lý khách quan, đúng người, đúng hành vi, đúng mức độ, không hình sự hóa các quan hệ dân sự – kinh tế, và góp phần củng cố nền tảng pháp lý cho sự phát triển lành mạnh của khu vực kinh tế tư nhân.

Kết luận

Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội là một dấu mốc quan trọng, thể hiện tư duy đổi mới và quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Những cơ chế, chính sách được đề ra trong Nghị quyết không chỉ hướng tới việc tháo gỡ khó khăn, giảm gánh nặng chi phí và thủ tục hành chính, mà còn tạo lập một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thuận lợi, nơi mà mọi doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, đều có cơ hội phát triển bền vững và cạnh tranh lành mạnh.

Các chính sách về ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính – tín dụng, cải cách thủ tục thanh tra – kiểm tra, phân định rõ ràng trách nhiệm pháp lý, cùng với định hướng khuyến khích đầu tư vào dự án xanh, đổi mới sáng tạo và tiêu chuẩn ESG, không chỉ mang lại lợi ích trước mắt cho doanh nghiệp trong nước mà còn tạo nền tảng vững chắc để doanh nghiệp Việt Nam từng bước hội nhập sâu vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

Với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, sự đồng hành hiệu quả từ các cơ quan quản lý nhà nước và sự chủ động đổi mới từ chính cộng đồng doanh nghiệp, Nghị quyết 198/2025/QH15 sẽ phát huy vai trò như một động lực chiến lược, góp phần xây dựng một nền kinh tế Việt Nam độc lập, tự chủ, sáng tạo và phát triển bền vững trong tương lai.

Dịch vụ pháp lý Luật Quốc Bảo

Luật Quốc Bảo tự hào là đơn vị tư vấn pháp lý uy tín, chuyên nghiệp, mang đến cho khách hàng những giải pháp pháp lý toàn diện và hiệu quả nhất. Chúng tôi cam kết tư vấn miễn phí và thực hiện thủ tục nhanh chóng, giúp quý khách tiết kiệm thời gian và chi phí.

Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm và am hiểu sâu sắc về pháp luật, Luật Quốc Bảo chuyên cung cấp các dịch vụ:

Tư vấn pháp luật doanh nghiệp, thành lập công ty, hợp tác kinh doanh.
Hỗ trợ soạn thảo và kiểm tra hợp đồng, văn bản pháp lý.
Tư vấn và giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo.
Đại diện khách hàng trong các thủ tục hành chính và tố tụng tại tòa án.
Tư vấn và thực hiện các thủ tục liên quan đến đầu tư, lao động, thuế, đất đai.

Chúng tôi luôn đặt quyền lợi của khách hàng lên hàng đầu, cam kết đồng hành và hỗ trợ kịp thời trong mọi tình huống pháp lý. Với Luật Quốc Bảo, quý khách sẽ yên tâm về chất lượng dịch vụ và sự minh bạch trong từng bước xử lý.

Hãy liên hệ ngay với Luật Quốc Bảo để được tư vấn miễn phí và trải nghiệm dịch vụ pháp lý nhanh chóng, chuyên nghiệp!

Đánh giá bài viết

Xem thêm: